Φλοιός επινεφριδίων

Τα επινεφρίδια βρίσκονται στους άνω πόλους των νεφρών, στο ύψος του 11ου θωρακικού σπονδύλου. Το βάρος τους ανέρχεται σε 8 γραμμάρια έκαστος, ενώ σε καταστάσεις stress το βάρος τους αυξάνει κατά 50% του αρχικού τους.
Οι δίδυμοι αδένες των επινεφριδίων διαχωρίζονται στον εξωτερικό φλοιό και για αυτό ονομάζεται αυτή η μοίρα «φλοιός του επινεφριδίου» (adrenal cortex) και στον εσωτερικό πυρήνα του οργάνου ο οποίος ονομάζεται «μυελώδης μοίρα του επινεφριδίου» (adrenal medulla).

Ο φλοιός των επινεφριδίων

Ο φλοιός των επινεφριδίων αποτελεί ενδοκρινή αδένα, ο οποίος παράγει περισσότερες από πενήντα ορμόνες. Οι επινεφριδιακές ορμόνες του φλοιού ανήκουν σε μια ομάδα με το όνομα στεροειδείς ορμόνες, ενώ κάθε άτομο διαθέτει δυο επινεφρίδια.

Ο φλοιός του επινεφριδίου απαρτίζει ξεχωριστό αδένα από τον εσωτερική μοίρα του ιδίου αδένα, την μυελώδη μοίρα. Και οι δυο εκκρίνουν πληθώρα ορμονών με διαφορετικό ρόλο και τρόπο δράσης μεταξύ τους.

Στον ενήλικα, ο φλοιός ξεπερνά το 80% του συνολικού βάρους του επινεφριδίου. Αποτελείται από τρείς παράλληλες ζώνες: την σπειροειδή (zona glomerulosa), την στηλιδωτή (zona fascicolata), και την δικτυωτή ζώνη (zona reticularis).

Η πρώτη ζώνη κυττάρων παράγει -μετά από μια αλυσίδα αντιδράσεων και παραγωγή ενδιάμεσων προϊόντων -ως τελικό προϊόν, την ορμόνη της αλδοστερόνης.
Η ενδιάμεση ζώνη, παράγει με τον ίδιο τρόπο ως τελικό προϊόν τις ορμόνες της κορτιζόλης, ανδρογόνα (τεστοστερόνη/οιστρογόνα/και άλλα), καθώς και ενδιάμεσα προϊόντα από την πρώτη οδό της αλδοστερόνης.

 Τα κύτταρα της δικτυωτής ζώνης του φλοιού των επινεφριδίων παράγουν τις ορμόνες της κορτιζόλης και ανδρογόνα.

Πρέπει να τονιστεί ότι η παραγωγή των στεροειδικών ορμονών μπορεί να είναι παραγόμενα εκτός από την επινεφριδιακή προέλευση, από τις ωοθήκες ή τους όρχεις.

Ειδικότερα, οι παραγόμενες ορμόνες του φλοιού των επινεφριδίων, μπορούν να χωριστούν σε τρείς ομάδες:

• την ομάδα (ο επικρατέστερος δόκιμος όρος είναι: οδός) της αλδοστερόνης,

• την οδό της κορτιζόλης και

• την οδό της τεστοστερόνης (ή ανδρογόνων).

Η κάθε ομάδα (οδός) –ξεκινά την σύνθεσή της από την χοληστερόλη- και αλυσιδωτά παράγει διαφορετικές στεροειδείς ορμόνες, μέχρι την στιγμή που η κάθε οδός θα καταλήξει σε μία από τις προαναφερόμενες τελικές ορμόνες; αλδοστερόνη-κορτιζόλη-τεστοστερόνη.

Οι ορμόνες της οδού (ομάδας) της αλδοστερόνης ονομάζονται αλατοκορτικοειδή (mineralocorticoids), οι ορμόνες της ομάδας της κορτιζόλης, γλυκοκορτικοειδή (glucocorticoides), και οι ορμόνες τη ομάδας της τεστοστερόνης, ανδρογόνα (androgens).

Οι χημικές ιδιότητες των παραγόμενων στεροειδικών ορμονών κάθε ομάδος είναι άλλες παραπλήσιες μεταξύ τους και άλλες τελείως διαφορετικές.